Ovaj tekst je deo serija tekstova o vodiču kroz Hamburg. Ukoliko niste pročitali druge delove, pregled celog vodiča možete videti ovde.
Da se vratimo malo u prošlost, tačnije u 9. vek kada, prema istoričarima, sveti rimski imperator i jedan od najvećih vladara iz srednjeg veka, Karlo Veliki, šalje sveštenike sa omanjom vojskom na sever kako bi svoju vlast i hrišćanstvo širio po severu Evrope. Tako na tlu današnjeg Hamburga (mesto se danas zove „Domplatz“, između reka Alster i Labe, podižu utvrđenje pod nazivom „Hammaburg“ („Hamma“ prema nekim tumačenjima znači močvarno područje, „Burg“ znači utvrđenje), odakle i potiče današnje ime grada. Međutim izaslanici Karla Velikog su tu naišli na Vikinge i kasnije se suočili sa nadiranjem slovenskih plemena sa istoka, pa su prva dva veka protekla u konstantnim sukobima u kojima je utvrđenje više puta bilo razoreno i ponovo izgrađeno. Kada su konačno sukobi prestali i grad se utvrdio na geografskim kartama, došlo je i do rasta njegovog značaja. Fridrih I Barbarosa 1189. godine je proglasio Hamburg slobodnim imperijalnim gradom i bescarinskom zonom, a potom negde od polovine 12. veka Hamburg postaje značajna luka i počinje da raste njegov značaj. Godine 1241. Hamburg sklapa savez sa Libekom, gradom koji malo severnije izlazi na Baltičko more, i to je predstavilo osnovu za uspostavljanje „hanzeatske lige“. Liga se prvi put pominje 1266. godine i predstavlja udruženje bitnih luka i gradova severa Evrope kako bi zaštitili svoje trgovačke interese, oslobodili se carina i obezbedili zaštitu svojim brodovima. Liga je obuhvatala rutu od grada Novgorod u Rusiji, pa preko gradova današnje Litvanije, Estonije, Poljske, Švedske, Norveške, Holandije, Belgije, sve do Londona u Engleskoj. Naredna tri veka Liga je jačala, imala čak i svoje zakone (neka vrste preteče današnje Evropske Unije), a sa njom je i Hamburg takođe rastao, sticao bogatstvo. Međutim Liga je od početka 16. veka počela znatno da slabi, zbog ekonomske krize koja je potresala Evropu i naleta Otomanske imperije na jugu Evrope, pa su gradovi polako počeli da je napuštaju. Na kraju se liga svela samo na tri grada, njene originalne osnivače, Hamburg, Bremen i Libek, koji su je činili sve do ujedinjenja Nemačke 1871. godine. Ipak i nakon gašenja Lige, mnogi gradovi, njeni bivši članovi, su ostali u bliskim odnosima i u svojim zvaničnim imenima nose ime Hanzeatske lige u sećanje na slavne dane. U slavu ujedinjenja Nemačke i odavanje počasti jednoj od najuticajnijih ličnosti nemačke istorije u blizini Reperbana nalazi se spomenik Otu fon Bizmarku, najzaslužnijoj osobi za postavljanje temelja jake nemačke države i tvorca nemačkog kraljevstva. To je ujedno i najveći spomenik u Hamburgu. Visok preko 34 metra i težak 625 tona je postavljen 1906. godine.
📬 Zapratite Nemački kutak newsletter → i prvi saznajte o novim tekstovima, druženjima i okupljanjima i drugim novostima oko Nemačkog kutka.
Istorija Hamburga je međutim veoma burna. Često je zbog svog položaja bio cilj osvajača, pa ga je tako i Napoleon kratko držao okupiranim. Tokom vremena su ga potresale i mnoge prirodne katastrofe, kao što je bila užasna pandemija kuge polovinom 14. veka koja zbrisala preko polovine tadašnje populacije grada, ili veliki požar 1842. godine kada je trećina grada završila u pepelu, uključujući tri velike crkve i gradsku većnicu. Potom se javila i epidemija kolere 1892. godine, a u novijoj istoriji ga je 1962. godine pogodila velika oluja i prouzrokovala poplavu u kojoj je petina grada bila pod vodom, poginulo preko 300 ljudi, a preko 60.000 ljudi ostalo bez domova. Ali je grad kroz sve to konstantno rastao i razvijao se. Kasnije je tome doprineo i Adolf Hitler koji ga je uvrstio među pet takozvanih „Firerovih“ gradova koje je želeo da uredi po svojim zamislima. Tako je 1937. donesen „Akt o velikom Hamburgu“ prema koje došlo do raspodele teritorija između Hamburga i tadašnje Pruske. Tako su Hamburgu pripale teritorije okolnih gradova i naselja Altona, Vandsbek, Vilhelmsburg i Harburg. Hamburg je kao najveća luka Nemačke imao izuzetno bitnu ulogu u Drugom svetskom ratu, ali mu je to donelo i nezamislivi horor. Nikakva dotadašnja prirodna katastrofa niti ratovi i okupacije nisu naneli toliku štetu kao što je učinila ljudska ruka tokom Drugog svetskog rata. U julu 1943. godine engleski i američki bombarderi su izbacili preko 9.000 tona bombi na grad tokom 7 dana bombardovanja. Usled veoma toplog vremena buknuli su požari koji su stvorili vatreni tornado koji je dodatno pobio preživele u skloništima isisavajući kiseonik iz vazduha. Posledice te akcije su bile šokantne i neverovatne: poginulo je preko 42 hiljade ljudi, 250 hiljada domova i preko 180 fabrika zbrisano i potpuno uništen veći deo grada. Bilo je to jedno od najrazornijih bombardovanja tokom drugog svetskog rata, toliko destruktivno i užasno, da su čak tokom ispitivanja nacista nakon rata neki od njih tvrdili da bi Hitler povukao Nemačku iz rata, da je usledio još jedan napad takvih razmera. Nakon operacije, Nemci su koristili ljude iz logora Nojengam (*nem. Neuengamme – jedan od najvećih koncetracionih logora iz Drugog svetskog rata, koji se nalazio u Hamburgu) da danonoćno raskrčuju razoreni i spašavaju ranjene, dok je veliki deo samih zatvorenika za to vreme umiralo od gladi i umora. U istom logoru su pravljene i cigle, koje su se koristile u kasnijoj obnovi grada. Grad je nakon rata dugo obnavljan, ali se širom grada mogu naći spomenici u sećanje na dane užasa – među kojima se ističe crna kula nekadašnje crkve Sv. Nikolaja koja je tokom bombardovanja izgorela, ili spomenik sećanja na žrtve bombardovanja na raskrsnici u Mundsburgu. Hamburg je pred Drugi svetski rat imao populaciju od 1,8 miliona ljudi, nakon rata samo 500 hiljada. Tek je u ovoj deceniji ponovo dostigao predratni nivo populacije.
Iako je Hamburg podigao sveti rimski car Karlo Veliki i od početka bio pod pokroviteljstvom katoličke crkve, Hamburg je danas protestantski grad. Sve se promenilo pojavom Martina Lutera, monaha, filozofa i profesora teologije iz Mansfilda (Nemačka), koji se nije slagao u potpunosti sa rimokatoličkom crkvom, posebno načinom na koji je papa uzimao novac od svojih vernika kako bi sagradio baziliku Sv. Petra u Vatikanu i uživao u silnoj raskoši. Smatrao je da je katolička crkva postala korumpirana, da je koristila vernike kako bi se obogatila i da je postupala u suprotnosti sa onim što je propovedala. Luter je s druge strane bio shvatanja da sveštenici treba da predstavljaju samo propovednike vere, te da se ni po čemu ne razlikuju od vernika. Zbog toga je 31. oktobra 1517. godine poslao brandenburškom biskupu svojevrsnu kritiku koja je dobila naziv „Devedeset i pet teza“ i kojom je hteo da objasni u čemu katolička crkva greši. Taj dan se uzima kao početak reformacije i nastanak protestantizma i danas se slavi kao nacionalni praznik u Nemačkoj. Nakon toga se širom Nemačke i Evrope jako brzo pročulo za Lutera i njegova nastojanja da vrati crkvu na pravi put. Naravno, to je stiglo i do pape koji se (gle čuda) nije složio sa njim i već 1521. godine ga proglašavaju za jeretika. Uspeo je da izbegne hapšenje i počinje da formira novu crkvu koja je jako brzo pridobila veliki broj pristalica širom zemlje. Njegov uticaj je uzeo veliki zamah i nastavio da se širi i nakon njegove smrti 1546. godine, a njegovo ime i ličnost su ostali zauvek urezani u istoriji razvoja crkve.
U Hamburgu se prvi protestanti pojavljuju 1522. godine, a koliko je njihov uticaj bio jak govori podatak da su već 1526. godine skoro svi građani Hamburga preuzeli luteransku (protestantsku) veru kao svoju. To je dovelo do uspostavljanja novog crkvenog sistema u Hamburgu 1529. godine i ta godina se uzima kao godina rođenja evangelističko-luteranske crkve u Hamburgu. Hamburg je podeljen na 5 parohija, koje su potpadale pod okrilje 5 glavnih crkvi, koje i dan danas nose taj naziv – crkva Sv. Petra, Sv. Jakuba, Sv. Katarine, Sv. Nikole i Sv. Mihajla. Katolici su ostali u manjini, nisu imali šanse da opstanu i tako 1532. godine katolički manastiri bivaju ukinuti, a niko osim pripadnika luteranske crkve nije mogao da ima građanska prava. Katolička katedrala, najveća građevina u gradu, opstala je sve do svog rušenja 1807. godine, ali kroz vekove propadala i izbegavana od strane građana Hamburga. Kasnije su druge vere mogle da održavaju svoje službe tek u susednom gradu, Altoni (danas deo Hamburga), koji je od 1640. godine pripadao Danskoj. Tamo je danski kralj 1658. godine izgradio i katoličku crkvu Sv. Jozefa i to u ulici koja i dan danas nosi isti naziv, „Velika sloboda“ (*nem. „Große Freiheit“), jer je predstavljala simbol slobode vere i trgovine u Altoni. Međutim nakon što je Napoleon osvojio Hamburg, ponovo je zaživela jednakost veroispovesti u Hamburgu i katolicizam je polako jačao, pa su mogle da se opet održavaju službe. Tako je 1893. izgrađena nova katolička crkva Sv. Marije u kraju „Sankt Georg“ u današnjoj ulici „Lange Reihe“, kasnije proglašena za katedralu. Međutim, katolička vera nikada nije uspela ponovo da se nametne stanovnicima Hamburga kao glavna vera. Prema poslednjem popisu u Hamburgu danas živi (samo) 184 hiljade katolika, tako da Hamburg ostaje pravi protestantski grad sa svojih pet glavnih crkvi u gradu, pet simbola grada. A ispred najlepše od njih, crkve Sv. Mihajla, stoji spomenik Martinu Luteru.
Ovaj tekst je deo serija tekstova o vodiču kroz Hamburg. Ukoliko niste pročitali druge delove, pregled celog vodiča možete videti ovde.
🔍 Pronađite naše restorane, lekare, trgovine, automehaničare, prevodioce i advokate, poreske savetnike, udruženja, sportske i kulturne klubove = sve što nude Naši u Nemačkoj → nalazi se na Nemačkom kutku!
🏢 Naši u Berlinu →
⚓️ Naši u Hamburgu →
🍺 Naši u Minhenu →
🏠 Naši u Nirnbergu i okolini →
🌐 Online proizvodi i usluge →
Tvoje mesto nije tu? Glasaj za tvoje mesto kako bismo ga što pre uključili na Nemački kutak!
