Ovaj tekst je deo serija tekstova o vodiču kroz Hamburg. Ukoliko niste pročitali druge delove, pregled celog vodiča možete videti ovde.
Hamburg je danas protestantski grad. Međutim nije uvek bio, jer je praktično osnovan uz pomoć katoličke crkve još početkom 9. veka. Ali od prve polovine 16. veka i pojave Martina Lutera protestantizam se neverovatnom brzinom raširio gradom, toliko da je katoličanstvo zabranjeno i potpuno proterano sa teritorije grada, a katoličke crkve su postale protestantske. Sve sem jedne, Hamburške katedrale (*nem. „Hamburger Dom“). Izgrađena je na mestu prvobitne tvrđave „Hammaburg“, gde se danas nalazi park „Domsplatz“. Katedrala se zvala katedrala Svete Marije, ali je ostala do danas poznata kao Hamburška katedrala. To nije bila prva katolička crkva u gradu. Od samog nastanka grada, na tom istom mestu su kroz vekove podizane i rušene crkve usled konstantnih borbi sa Vikinzima i Slovenima. Tek u 13. veku, kad je grad utvrdio svoj položaj i zaštitio se od napada, počinje gradnja crkve, koja je kasnije proglašena za katedralu, a tek polovinom 15. veka potpuno završena kada je izgrađen toranj i postala najviša građevina u to vreme. Ali nije dugo trajala njena slava, jer već početkom 16. veka protestantizam preuzima primat u Hamburgu, a katolicizam biva odbačen i imovina katoličke crkve preuzeta od strane protestanata. Za razliku od ostalih katoličkih crkvi, katedrala uspeva da opstane tako što se pripojila biskupiji iz Bremena, te više nije pripadala teritoriji Hamburga, iako se nalazila praktično u samom centru grada. Međutim nije ostalo puno sveštenika koji će da brinu o njoj, pa je vremenom sve više propadala, kao i čitav kraj oko nje, te je taj deo grada ubrzo izbio na loš glas. Stoga je gradska vlast počela u 18. veku da kroji plan kako da se dokopa katedrale i njenog zemljišta. Rešenje im je stiglo 1803. godine kada je donesen zakon o sekularizaciji crkvene imovine i da podeli iste imperijalnim gradovima. Tako je katedrala ponovo dospela u ruke hamburške vlasti, koji su jedva dočekali da započnu sa njenim rušenjem, ne mareći za njen istorijski značaj. Nakon uklanjanja 1807. godine, na tlu nekadašnje katedrale ostao je samo prazan prostor. Tek polovinom 19. veka tu je podignuta zgrada koja je kasnije pretvorena u Univerzitetsku biblioteku, koja je na kraju srušena tokom bombardovanja grada u Drugom svetskom ratu u operaciji „Gamora“. Postojao je plan da se podigne nova moderna zgrada na tom mestu, ali su građani protestovali, te je to mesto danas ostalo poznato kao „Domsplatz“ na kome ćete naći bele kvadratne klupe, koje uveče svetle i simbolizuju stubove nekadašnje katedrale.
To ipak nije jedino sećanje na katedralu. (Ovo je mala digresija u odnosu na temu ovog poglavlja 😊) Tokom svog postojanja oko katedrale su se održavali sajmovi još od 1329. godine, a kad je vreme bilo loše dozvoljeno je da se trgovci sklone pod okrilje katedrale. Nakon što je katedrala uništena sajam je preseljen na druge trgove u gradu, sve dok konačno 1893. godine nije našao svoje stalno mesto na širokom prostoru zvanom „Heiligeistfeld“ (*srp. „Polje svetog duha“), na prostoru današnjeg St. Paulija, tik pored stadiona fudbalskog kluba St. Pauli, zadržavši ime „Hamburger Dom“ (*srp. „Hamburška katedrala“). S tim što to danas nije sajam, već najveći vašar na tlu severne Nemačke. Održava se tri puta godišnje – na zimu „Winterdom“ koji traje mesec dana sve do katoličkog Božića, na proleće „Frühlingsdom“ koji se otvara oko početka proleća i letnji, koji se počinje krajem jula. Na vašaru imate razne vožnje od „rolling-coustera“ do „slobodnog pada“, kuće strave, štandova slatkiša i brze hrane. Na veče otvaranja vašara uvek se ispaljuje veliki vatromet. Godišnje ovaj vašar privuče preko 10 miliona posetilaca, pa ako budete u prilici, definitivno budite jedan od njih.
📬 Zapratite Nemački kutak newsletter → i prvi saznajte o novim tekstovima, druženjima i okupljanjima i drugim novostima oko Nemačkog kutka.
A sad da se vratimo na našu temu. Kao što rekoh, Hamburg je tradicionalni protestantski grad. Nakon što je Hamburg prihvatio protestantizam za svoju veru u 16. veku, crkva je veoma blisko sarađivala sa gradskim vlastima. Odlučeno je da se grad podeli na pet parohija i svaka spada pod okrilje jedne od pet glavnih crkvi – crkve Sv. Petra, Sv. Jakuba, Sv. Katarine, Sv. Mihaela i Sv. Nikole. Sve crkve se i dan danas nalaze na svom mestu, u užem centru grada, sem jedne, crkve svetog Nikole, koja je uništena tokom operacije „Gamora“ u Drugom svetskom ratu i kasnije je izgrđena nova u delu grada Harvestehude. Od stare crkve je ostao samo toranj, najviši od svih pet, koji danas stoji kao sećanje na horore rata i zajedno sa srednjevekovnim tornjevima ostale četiri crkve uzdiže se iznad moderne gradske arhitekture i čini neizostavan deo panorame grada.
Crkva Sv. Petra se nalazi odmah pored gradske skupštine. Njeni počeci datiraju još iz 11. veka, ali je kasnije proširena i tek krajem 14. veka završena, kada je izgrađen toranj i tada bio najviši vrh u celom gradu. Tokom velikog požara 1842. godine crkva je bila teško oštećena, ali je potom obnovljena, a još viši toranj podignut (132 metra). Možete i da se popnete stepenicama na toranj (na 123m visine) i da uživate u pogledu na centar grada.
Crkva Sv. Jakuba se nalazi nedaleko od crkve sv. Petra. Još polovinom 13. veka na njenom mestu je izgrađena mala kapela, koja je u drugoj polovini 14. veka proširena. Tokom Drugog svetskog rata je bila uništena, ali je ipak uspešno obnovljena.
Crkva Sv. Katarine je bila poznata kao crkva moreplovaca. Podignuta je polovinom 13. veka na rečnom ostrvu u centru grada. Sama baza tornja predstavlja jednu od najstarijih građevina u Hamburgu koja još uvek u upotrebi. Crkva je tokom vekova nekoliko puta nakon toga nadograđena. Ono što je ipak najupečatljivije je sam toranj, tj. zlatni prsten ispod samog vrha. Taj prsten je prema legendi napravljen od zlata legendarnog pirata Štertebekera i postavljen na barokni toranj crkve kao simbol krune Sv. Katarine u 17. veku, nakon što je stari toranj bio uništen usled poplave. I ova crkva je bila teško oštećena tokom bombardovanja 1943. godine, ali je potpuno obnovljena 60-tih godina, sa sve 117 metara visokim tornjem.
Najlepša i najmlađa od svih pet crkvi je crkva sv. Mihajla, ili kako u Hamburgu vole da je kratko zovu – „Mihel”. Pre nego što je „Mihel“ sagrađen, nedaleko od mesta gde danas stoji postojala je manja crkva poznata pod imenom „mali Mihel“, koja je bila tek izvan tadašnjih zidina Hamburga. Kako se grad širio, taj deo je potpao pod granice Hamburga, a sa rastom populacije bila je potreba za većom crkvom. Zgrada koju danas vidimo je u stvari treća zgrada u istoriji crkve. Prva je izgrađena 1669. godine, ali je 1750. godine grom udario u toranj i izazvao požar koji je uništio celu zgradu. Već sledeće godine je započeta obnova koja je trajala do 1786. godine. Nova zgrada je trajala sve do 1906. godine kada je ponovo izgorela u požaru. Po želji građana crkva je ponovo obnovljena u svojoj pređašnjoj formi, ali sa materijalima otpornijim na vatru. Crkva je završena 1912. godine i ostala do dan danas očuvana. Čak je skoro potpuno neoštećena preživela i Drugi svetski rat iako je celo okruženje oko crkve bilo potpuno razoreno. Ispred crkve stoji spomenik Martinu Luteru, a malo dalje nekoliko ploča na podu sa imenima ljudi koji su pomogli obnovu crkve. Veličanstvena crkva predstavlja danas jedan od glavnih simbola grada i iz svakog ugla zaista deluje grandiozno sa svojim 132 metra visokim tornjem. Iznad samog ulaza u crkvu nalazi se mermerni spomenik sv. Mihajla kako ubija aždaju. Unutrašnjost crkve je zaista predivna. Kada uđete, lagano šetate ka oltaru, divite se arhitekturi, a potom se okrenete i primetite iznad sebe veličanstvene orgulje. U okviru crkve postoje i kripte koje možete da obiđete. Ali pre svega morate da se popnete na toranj, sa panoramom od 360° uživaćete u neverovatnom pogledu na grad i reku. Naročito je lepo popeti se na toranj uveče (ulaz otvoren od 19:30 u letnjim mesecima, a zimi od 17:30h) i da upijate predivne boje zalaska sunca pomešane sa gradskim svetlima.
Poslednja od pet glavnih crkvi ima i najtužniju priču. Crkva svetog Nikole je najstarija crkva Hamburga, nakon što je izgradnja kapele počela još 1195. godine, da bi kasnije bila nekoliko puta nadograđena – prvi put polovinom 13. veka, kada je izgrađen prvi toranj od 60 metara, zatim ponovo u 14. i 15. veku. Toranj visine 135 metara je izgrđen 1518. godine i tada bio najviši toranj u Hamburgu, da bi već 1518. godine toranj bio pogođen gromom i bio potpuno uništen. Novi toranj je izgrađen krajem 16. veka takođe nije bio dugog veka, jer se takođe srušio usled oluje 1644. godine. Novi toranj visine 122 metra je izgrađen, ali bez ikakve zaštite od udara groma dva puta opet bio teško oštećen 1767. i 1801. godine. Crkva je opet obnovljena, samo bi potpuno izgorela prvog dana velikog požara u maju 1842. godine. Crkva je i ovaj put obnovljena, sada u neogotskom stilu po dizajnu engleskog arhitekte Džordža Gilberta Skota. Skot je međutim ne samo izmenio dizajn tornja već za izgradnju koristio materijale netipične za Hamburg u to vreme, kao što su peščani kamen i žuta cigla. Kako su troškovi izgradnje značajno prevazilazili početni plan, novac za toranj je morao da se prikuplja od donacija. Izgradnja je tako počela 1846. godine, a kada je završen 1874. godine crkva je sa tornjem od 147 metara naredne tri godine bila najviša zgrada na svetu. Danas je toranj druga najviša građevina u Hamburgu i peti najviši crkveni toranj na svetu. Nažalost tokom operacije Gamora jula 1943. godine crkva je skoro potpuno izgorela, krov broda crkve se urušio, samo je toranj nekako opstao uz zidove broda crkve. Iako je postojala osnova za obnovu, gradske vlasti su nakon rata odustale od nove obnove crkve. Uz nove trendove i razvoj grada, odlučili su da izgrade novu crkvu Sv. Nikole u drugom delu grada, Harvestehude, koja je završena 1962. godine. S druge strane, brod stare crkve su uklonili iz bezbednosnih razloga daljeg rušenja. Toranj je međutim ostao na svom mestu, koga su gradske vlasti 1960. proglasile spomenikom u sećanje na užase i stradanja tokom rata. Iako su obnovu tornja počeli još 1955. godine, već 1971. godine se predomišljaju i donose odluku da prestanu sa daljom obnovom. Ipak 1987. godine se ponovo pokreće akcija za obnovu tornja i uz pomoć dobrovoljnih donacija veličanstveni toranj je ipak obnovljen. Sam toranj još uvek pripada crkvi sv. Nikole i danas stoji u centru grada, kao jedna od najstarijih i najvažnijih znamenitosti grada. U tornju se danas nalazi lift, koji vas podiže do 78m visine i odatle možete da uživate u još jednom veličanstvenom pogledu na grad. Tamo gde je nekada stajao brod crkve danas stoje dva spomenika – bronzana statua „Anđeo nade“ (gde je prikazana žena kako uzdiže iz dima dok se ispod nje vide ruke kako se pružaju ka njoj) i statua čoveka koji sedi na hrpi cigala naslanjajući glavu na svoje ruke (u spomen da zatvorenike iz koncetracionog logora Nojengam koji tamo radili, praveći cigle i raskrčujući grad nakon bombardovanja, tokom čega je preko 10.000 njih i stradao).
Danas je Hamburg ipak znatno otvoreniji što se tiče veroispovesti, jer u gradu danas živi veliki broj stranaca. Tako da u gradu možete naći srpsku pravoslavnu crkvu u naselju Ajlbek (*nem „Eilbek“), koja spolja uopšte ne liči na crkvu, pre na običnu malu zgradu sa krstom na vrhu, ali iznutra je ukrašena lepim freskama. Ima i džamija, od kojih je sigurno najlepša tirkizna džamija uz reku Alster u Vinterhudeu. Ono što nikako neće promašiti je sajentološka crkva, koja se nalazi tačno preko puta „Domsplatz“-a i lokacije nekadašnje katedrale.
Ovaj tekst je deo serija tekstova o vodiču kroz Hamburg. Ukoliko niste pročitali druge delove, pregled celog vodiča možete videti ovde.
🔍 Pronađite naše restorane, lekare, trgovine, automehaničare, prevodioce i advokate, poreske savetnike, udruženja, sportske i kulturne klubove = sve što nude Naši u Nemačkoj → nalazi se na Nemačkom kutku!
🏢 Naši u Berlinu →
⚓️ Naši u Hamburgu →
🍺 Naši u Minhenu →
🏠 Naši u Nirnbergu i okolini →
🌐 Online proizvodi i usluge →
Tvoje mesto nije tu? Glasaj za tvoje mesto kako bismo ga što pre uključili na Nemački kutak!
